İstanbul Arkeoloji Müzeleri’nin eski müdürlerinden Necati Dolunay tarafından hazırlanan “İstanbul Arkeoloji Müzeleri” adlı eser, Akbank Yayınları arasında yayımlanmış ve büyük takdir toplamıştır. Sadece 68 sayfa olmasına rağmen, bu kitap İstanbul’daki arkeoloji müzeleri hakkında kapsamlı bilgi veren ilk yayınlardan biri olma özelliğini taşır. Kitapta, müzelerdeki eserler hakkında ayrıntılı bilgiler sunulmuş ve bu bilgiler renkli fotoğraflarla desteklenmiştir Turkey Sightseeing Tours.
Yazar, kitabın sonunda yer verdiği bibliyografyada, yayımlandığı tarihe kadar Arkeoloji Müzeleri koleksiyonlarıyla ilgili yapılmış yaklaşık yetmiş kadar Türkçe ve yabancı dildeki bilimsel yayını listelemiştir. Bu yönüyle kitap, hem genel okuyucuya hem de araştırmacılara yönelik önemli bir kaynak niteliği taşımaktadır.
Müzelerin Bölümleri ve Eserlerin Sunumu
Dolunay’ın çalışmasında, Arkeoloji Müzesi ve Eski Şark Eserleri Müzesi içinde yer alan; Mezopotamya, Anadolu, Mısır ve Arap uygarlıklarına ait eserler, ayrıca Mozaik Müzesi, Çivi Yazılı Belgeler Arşivi ve Nümizmatik Kabinesi gibi bölümlere yer verilmiştir. Nümizmatik bölümde ise hem İslâm öncesi hem de İslâm dönemi sikke ve madalyalar hakkında örnekler tanıtılmıştır İstanbul Arkeoloji Müzeleri Yıllığı.
Kitapta her eserin tek tek tanıtılması yerine, bölümler tarihî dönemlere göre ele alınmış ve eserler bu çerçevede gruplandırılmıştır. Bu yaklaşım, okuyucunun müzeyi tarihsel bir bütünlük içinde algılamasını kolaylaştırmaktadır.
Müze Düzenlemeleri ve Alpay Pasinli’nin Eseri
1960’lı yılların sonunda İstanbul Arkeoloji Müzeleri, ek bina inşaatlarına başlamış ve bu süreç, 1991 yılına kadar süren sergileme çalışmalarıyla tamamlanmıştır. Bu yeni düzenleme sayesinde, müzeye yeni kazandırılan eserler sergi salonlarına alınmış; ayrıca daha önce depolarda saklanan birçok eser de ilk kez ziyaretçilerin karşısına çıkarılmıştır.
Bu gelişmeleri de içeren kapsamlı bir yayın, müzenin sonraki müdürlerinden Alpay Pasinli tarafından hazırlanmıştır. Akbank Yayınları tarafından yayımlanan bu kitap, bugüne kadar İstanbul Arkeoloji Müzeleri hakkında hazırlanmış en kapsamlı eser olarak kabul edilmektedir.
Kapsamlı İçerik ve Bilimsel Zenginlik
Alpay Pasinli, kitabına müzenin tarihçesiyle başlamış ve bu bölümü belgeler ve zengin görsellerle desteklemiştir. Müze koleksiyonunda yer alan eserler, Osmanlı İmparatorluğu’nun Balkanlar’dan Afrika’ya, Anadolu ve Mezopotamya’dan Arap Yarımadası ve Afganistan’a kadar uzanan geniş coğrafyasındaki farklı uygarlıklardan gelmektedir.
Kitapta bu eserler şu başlıklar altında tanıtılmıştır:
Sikkeler, Hazine ve Kütüphane, Lahidler ve Steller, Arkaik Dönem, Anadolu’da Greko-Pers Dönemi, Klasik, Hellenistik ve Roma Dönemleri, Çağlar Boyu İstanbul, Thrakia ve Bithynia, Bizans Dönemi, Çağlar Boyu Troia ve Anadolu, Anadolu Çevre Kültürleri
Kitabın sonunda yer verilen “Seçilmiş Kaynakça”, konuya daha derinlemesine ilgi duyan araştırmacılar için zengin bir başvuru listesidir.
Bu iki önemli yayın, İstanbul Arkeoloji Müzeleri’nin hem tarihsel gelişimini hem de koleksiyon zenginliğini gözler önüne seren değerli belgelerdir. Gerek Necati Dolunay’ın sade sunumu, gerek Alpay Pasinli’nin kapsamlı yaklaşımı, müzecilik alanında kalıcı izler bırakmıştır.
