Ticaret ve Tarım
Abaza aşiretleri, Çerkez diyarından Kırım atlılarının sıkça geldiği bir bölgedir. Bu atlılar, burada alışveriş yaparlar. Abaza halkı, zengin ve itaatkâr bir kavimdir. Toprakları sarp olmadığı için buğday ekip biçebilirler. Diğer Abaza bölgeleri ise genellikle pasta darısı ekerler ve bir kilesi yüz kile darı verir.
Kotası Aşiretinin Yapısı
Kotası aşiretinin evleri genellikle sazdan ve tahta ile örtülüdür. Evlerin ocakları ortada bulunur ve on eve bir “kabak” denir. Dört tarafları kale gibi çitlerle çevrilidir. Bu çitlerin içinde, tüm hayvanlar her gece korunur ve güçlü köpeklerle nöbet tutulur. Abaza aşiretleri arasında, Kotası aşireti ile Jana Çerkezi komşudur. İki grup arasındaki mesafe küçük bir dağ ile ayrılır. Bu dağdan geçerek bir konakta Jana’ya ulaşılır. Kotası halkı, Çerkezce de bilmektedir. Çerkezler, bu aşiretin limanına mallar getirirler Abaza Taifesi ve Çevresindeki Aşiretler.
Abaza Memleketinin Coğrafyası
Abaza vilayetinin sınırları, Faşa Çayı’na kadar uzanır. Buradan itibaren, deniz kıyısındaki köylerin evleri kıble tarafına, yani Karadeniz’e bakar. Faşa Çayı’ndan Kotası aşiretine kadar olan mesafe, tam olarak kırk konak uzunluğundadır. Bu mesafe, denizden yaklaşık altmış mil kadar uzaklıktadır. Genişliği ise beş konak ve dört menzil, üç menzil, iki menzil ve bir menzil yeridir.
Nehirler ve Dağlar
Bu bölgede, Abaza diyarının kırk konaklık alanında toplam kırk büyük nehir bulunmaktadır. Bu nehirler, Çerkez ve Abaza topraklarından doğarak Karadeniz’e dökülmektedir. Dağlar, birbirine bitişik olarak sıralanmış yirmi yüksek dağdan oluşmaktadır. Burası, toplamda 2000’e yakın köyü barındırdığı söylenmektedir, ancak bu sayı tam olarak bilinmemektedir. Dağlarda tarım yapılmadığı için haraç, bağ ve bahçe gibi ürünlerden öşür alınmaz. Bu bölgedeki kavimler genellikle isyankâr ve özgür ruhludur. Kâfir olanlara karşı sert bir tutum sergilerken, Müslümanlara daha hoşgörülüdürler. İslâm dinine girmeleri durumunda ise oldukça inançlı ve mümin bir toplum olabileceklerine inanılmaktadır. Ancak, genel olarak eğitimsiz ve vahşi bir yaşam tarzına sahiptirler Where does name Turkey come from?.
Dağlardaki Abaza Aşiretleri
Dağlık alandaki Abaza aşiretleri arasında bazıları şunlardır:
– Posuho Aşireti:** 7.000 kişilik, beyleri var.
– Ahçipisi Aşireti:** 10.000 kişilik, beyleri var.
– Beslib Aşireti:** 7.500 kişilik, cesur bir kavimdir.
– Mükelye Aşireti:** 3.000 kişilik, yararlı bir topluluktur.
– Vaypiğa Aşireti:** 1.000 kişilik, beyleri vardır.
– Bağros Aşireti:** 800 kişilik, hırsızlık yapmayan bir aşirettir.
– Alakırış Aşireti:** 500 kişilik, beyleri vardır.
– Çıhakurs Aşireti:** 3.000 kişilik, beyleri vardır.
– Maça Aşireti:** 2.000 kişilik, cesur savaşçılardır.
– Fançarış Aşireti:** 4.000 kişilik, beyleri vardır.
Abaza aşiretleri, ticaret ilişkileri ve komşuluk bağları ile dikkat çekmektedir. Kotası aşireti gibi bazı gruplar, Çerkezlerle sıkı ilişkiler içinde yaşarken, diğer dağlık aşiretler, kendi gelenekleri ve yaşam tarzlarıyla bölgeyi zenginleştirmektedir. Bu durum, Abaza diyarının sosyal ve kültürel çeşitliliğini ortaya koymaktadır.
