Harbiye’den Aşiret Mektebi’ne Geçiş
Başlangıçta Arap gençlerinin Harbiye Mektebi’nde okutulması düşünülmüştü. Ancak iki yıl sonra bu uygulamadan vazgeçildi. Bunun yerine, Arap aşiretlerine mensup çocukların eğitim görmeleri için özel bir okul açılması kararlaştırıldı. Böylece Aşiret Mektebi fikri ortaya çıktı.
Bu düşünce ilk olarak II. Abdülhamid tarafından gündeme getirildi. Padişah, bu konuda ikinci kâtip ve fahri yaveri olan Ferik Osman Nuri Paşa’ya talimat verdi. Paşa’dan, okulun kuruluşu ve programına dair ayrıntılı bir rapor (lâyiha) hazırlaması istendi. Osman Nuri Paşa’nın 9 Haziran 1892 tarihli raporu, Aşiret Mektebi’nin temelini oluşturdu Doğal Taşların Korunması ve Restorasyon Çalışmalarında Önemi.
Tarih Dersleri Hakkındaki Görüşler
Osman Nuri Paşa’nın raporunda özellikle tarih dersleri üzerinde duruluyordu. Ona göre öğrencilere Osmanlı padişahlarının şefkat, adalet ve başarıları anlatılmalıydı. Ayrıca Osmanlı Devleti’nin, Mısır’ın ilhakından önce ve sonraki durumu, İslam milleti içindeki yeri ve büyüklüğü de öğretilmeliydi. Bunun için özel bir İslam tarihi kitabı hazırlanmalı, uzman bir heyet tarafından incelendikten sonra basılarak ders kitabı haline getirilmeliydi City Tours Istanbul.
Paşa’nın bu önerisi hayata geçirilip geçirilmediği kesin olarak bilinmemektedir. Ancak rapor üzerine padişahın onayı alınmış ve okul için resmi çalışmalar başlatılmıştır.
Okulun Kuruluş Süreci
Osmanlı yönetimi, Aşiret Mektebi’nin ders programı ve idaresini düzenleyen bir nizamname hazırladı. 14 Haziran 1892’de Babıali’ye sunulan bu nizamname ile okulun açılması kesinleşti. Beşiktaş Akaretler’de bulunan birkaç bina, Maarif Nezareti tarafından kiralanarak okula tahsis edilmek istendi.
Meclis-i Vükelâ mazbatasında okulun masrafları üzerinde de duruldu. Darüşşafaka’nın idare sisteminin sağlamlığı örnek gösterildi. Aşiret Mektebi’nin harcamalarının da benzer şekilde kontrol edilmesi gerektiği belirtildi. Bu sayede okulun hem düzenli hem de ekonomik şekilde işlemesi amaçlanıyordu.
Öğrencilerin Eğitimi ve Hedefler
Aşiret Mektebi’nde okutulacak öğrenciler, özellikle Arabistan’ın farklı bölgelerinden seçilecek ve çoğunlukla itibarlı ailelerin çocukları olacaktı. Bu gençler sadece Türkçe öğrenmekle kalmayacak, aynı zamanda Osmanlı terbiyesi, devlet idaresi ve hatta askerlik bilgileriyle donatılacaktı.
Amaç, bu öğrencilerin modern bilgilerle yetiştirilip kendi bölgelerine dönmeleriydi. Mezun olduktan sonra Arap vilayetlerinde açılacak okullarda öğretmenlik yapacaklar, kazalarda kaymakamlık görevini üstlenecekler ve askeri birliklerde subay olarak hizmet vereceklerdi. Böylece Osmanlı Devleti hem Arap toplumlarını merkeze daha sıkı bağlamış olacak, hem de eğitimli bir yönetici sınıf yetiştirmiş olacaktı.
Aşiret Mektebi, II. Abdülhamid’in aşiret politikalarının bir parçasıydı. Eğitim yoluyla Osmanlı kimliği güçlendirilmeye çalışılıyor, Arap vilayetlerinde sadakatli ve bilgili yöneticiler yetiştirilmek isteniyordu. Bu yönüyle okul, sadece bir eğitim kurumu değil, aynı zamanda bir siyasi proje niteliği taşıyordu.
